Ik kon niet wachten tot het verschijnen van The Four Tendencies (ergens september vorig jaar alweer), het vervolg op Better than Before van Gretchen Rubin! Zo ongeduldig was ik dat ik een exemplaar reserveerde voor mezelf voor mijn verjaardag. Toen het boek dan eindelijk kwam…lag het maanden ongelezen op mijn nachtkastje. Mijn hoofd zat te vol en ik was te druk met andere dingen om me er toe te kunnen zetten te gaan lezen.
Oude patronen, neiging tot uitstellen
Nog ironischer: deze recensie had eigenlijk twee weken geleden al moeten verschijnen, maar ik heb grote moeite om me aan blogplanning te houden. Dat betekent dat ik mijn blogs pas de avond van te voren schrijf, vaak zelfs ook dan pas weet waar ik over wil schrijven. Zometeen gaan we zien waarom Gretchen Rubin – zelfhelpgoeroe in geluk en gedragsverandering – mij op een briefje had kunnen geven dat dat fout zou gaan. En het ging ook fout. Een boek uitlezen in een weekend vol verjaardagen en andere afspraken en een blog schrijven nadat je eerst nog naar een lezing bent geweest? Droom lekker verder!
Het voelde enorm als falen maar in plaats van tot diep in de nacht door te werken met een slecht geschreven blog als resultaat, besloot ik: “Deze week maar een keertje niet. Ik ga de tijd nemen om een goede blog te schrijven. Deze pauze gebruiken om vooruit te werken zodat zulke situaties niet meer kunnen voorkomen.” Eens zien of Gretchen Rubin mij kan helpen dit ook echt voor elkaar te krijgen.
The Four Tendencies
Na weken lijstje en overzichten maken van goede voornemens, doelen en plannen, komt het echte werk: hoe zorg je ervoor dat er ook echt wat verandert? Besluiten dat je voortaan dit of dat (anders) gaat doen is meestal niet genoeg (bij mij tenminste niet). Voor je het weet zit je weer in een oud patroon! Het is ‘nog maar’ (of ‘al!) half februari, hou jij je nieuwe gewoonten nog met frisse moed vol en zit je nog vol enthousiasme op de juiste weg om je plannen te verwezenlijken? Juist.
Dat probleem hield Gretchen Rubin ook bezig nadat ze haar bestseller The Happiness Project had geschreven (vertel ik hier meer over). Voor haar volgende boek, Better than Before (Steeds Beter), beschreef ze 21(!) strategieën om jezelf zover te krijgen je gedragingen en gewoonten ook echt aan te pakken. Bij al die strategieën draait het om zelfkennis en het begint allemaal met inzicht in hoe je met verwachtingen omgaat. Rubin kwam tot de conclusie dat er 4 typen mensen bestaan in dat opzicht:
- Upholders (volhouders),
- Questioners (vragers),
- Obligers (plichtsgetrouwen) en
- Rebels (rebellen).
Over deze Four Tendencies (neigingen) heeft ze nu een apart boek geschreven, waarin ze haar ‘temperamentenleer’ tot in detail verder uitdiept. Simpel gezegd kun je volgens Rubin mensen indelen naar de manier waarop ze met verwachtingen – van binnenuit en van buitenaf – omgaan:
The Four Tendencies in het kort
- Upholders kun met beide even goed overweg: regels zijn regels, wat moet dat moet en nemen zij zich iets voor, dan doen ze dat ook.
- Questioners zijn iets minder makkelijk in beweging te krijgen, zij moeten er eerst van overtuigd zijn dat wat ze doen ook ergens goed voor is. Met hun eigen plannen en voornemens hebben zij geen moeite, daarvan zijn ze immers overtuigd van het nut, maar regels van buiten af? Een Questioner zal eerst vragen, waarom dan?
- Een Obliger is het tegenovergestelde van een Questioner, geen probleem met deadlines, verzoeken van anderen, afspraken en regels van buitenaf maar goede voornemens voor het nieuwe jaar? Een Obliger begint er maar niet eens meer aan.
- Rebels stellen hun vrijheid boven alles. Niemand kan hen ergens toe dwingen… ook zijzelf niet.
Om uit te vinden welke van de vier neigingen jij hebt, heeft Rubin een quiz gemaakt. Die staat aan het begin van het boek, maar je kunt ‘m ook gratis online doen op haar blog: the Four Tendencies Quiz (alleen in het Engels).
Naslagwerk
Rubin zelf is een Upholder en dat merk je ook aan de opzet van het boek. De hoofdstukken zijn zeer gestructureerd en systematisch ingedeeld. Elke tendency heeft een eigen hoofdstuk. Eerlijk gezegd maakt dat het boek een beetje saai en ik moet bekennen dat ik na de inleiding en de quiz doorbladerde naar het hoofdstuk met mijn ‘eigen’ tendency (deze recensie gaat dan ook vooral over hoe ze mijn tendency bespreekt omdat ik daarover het beste kan oordelen of het klopt of niet). De rest heb ik oppervlakkig gelezen.
Nu, dat hoeft op zich niet erg te zijn. Ik denk dat je The Four Tendencies vooral moet zien als naslagwerk waar je zo nu en dan wat in kunt opzoeken als je in aanraking komt met een persoon van een zekere tendency. Maar lekker leesvoer voor met een kopje thee op de bank is het niet echt. Als je Better than Before hebt gelezen, weet je al best veel. Voor veel mensen zal haar uitleg in dat boek dan ook genoeg zijn. Ben je fan van Gretchen Rubin én van persoonlijksheidstheorieën, dan is The Four Tendencies zeker de moeite waard.
Zelfkennis maakt het leven makkelijker
In de vervolghoofdstukken legt Rubin namelijk heel precies uit wat de typische kenmerken zijn van een neiging en hoe je die kenmerken in je voordeel kunt gebruiken. Ook vertelt ze hoe je het beste om kunt gaan met (liefdes)partners, vrienden, collega’s en zelfs cliënten van een tendency. Is je vriend een Rebel dan werken uitdagingen en omgekeerde psychologie (“dat durf je vast niet”) beter dan erop hameren dat hij iets voor je doet. En een Questioner-collega zul je goede redenen en argumenten moeten geven terwijl je tegen een Obliger gewoon kunt zeggen: “Het moet dan en dan af, ok?”
Wat heb je aan de Four Tendencies?
Het idee van de vier neigingen was voor mij zozeer niet een ‘eye-opener dan toch wel een welkom inzicht toen ik Better than Before las. Uit mijn test bleek dat ik een Obliger ben, de vaakst voorkomende tendency. Dat verklaart precies waarom ik nooit een yoga- of sportles mis maar in mijn eentje een hardlooproutine volhouden ontzettend lastig vind (hardlopen ging veel beter toen ik nog samen met een vriendin afsprak om te lopen). Het verklaart waarom ik het volhoud om te bloggen en er tot nu toe elke woensdag een nieuw stuk verschijnt (op één week na dan) én waarom het tegelijk maar niet lukt vooruit te werken. Zolang ik enige vorm van ‘verantwoording’ moet afleggen, als er op me gewacht wordt of iets van me vérwacht wordt, dan sta ik er. Valt die controle weg en is het puur voor mezelf alleen, dan lukt het me niet meer. In Better than Before legt Rubin hoe elke tendency in elkaar zit en hoe je de neiging die je hebt in je voordeel kunnen laten werken.
Waarom zou je The Four Tendencies lezen?
Waarom zou je na Better than Before dan nog haar nieuwe boek The Four Tendencies lezen? Voor mij gold dat heel veel puzzelstukjes op hun plek vielen dankzij dit persoonlijkheidskader, maar niet alles. Het verklaarde bijvoorbeeld niet waarom ik op de middelbare school zo´n moeite had om m´n huiswerk te maken – als je het dan over verantwoording afleggen hebt! – , of te oefenen op de dwarsfluit. Of waarom mijn moeder mij duizend keer iets moe(s)t vragen, voor ik doe wat ze graag van me wil….
In The Four Tendencies diept Rubin haar theorie verder uit en geeft ze antwoord op deze vragen. Volgens Rubin is het zo dat iedereen echt maar in één categorie valt, je kunt niet van alles een beetje hebben. Overstappen naar een andere ‘tendency’ kan ook niet. Het leven lijkt me zoveel makkelijker als Upholder! Maar helaas pindakaas. Dat hoef je ook helemaal niet te willen. Als je weet welke neiging je hebt, dan kun je er zelf voor zorgen dat je het beste uit je sterke kanten binnen die neiging haalt, zegt Rubin. Een Obliger, zoals ik, die goede voornemens voor zichzelf wil volhouden moet ervoor zorgen dat hij op een of andere manier verantwoording moet afleggen: afspreken met een partner, iedereen laten weten wat je van plan bent (‘sociale controle’) of je vorderingen bijhouden in een app of dagboek bijvoorbeeld.
Variaties binnen de Four Tendencies
Het is alleen wel zo dat er binnen de Four Tendencies variaties bestaan. De ene Obliger / Rebel / Questioner / Upholder is de andere niet dus. Zo reageren Obligers vooral op verantwoording en plichtsgevoel… maar ze kunnen wel sterk verschillen waartoe ze zich verplicht voelen en wat werkt als ‘controle’. Bij mij op school werd er altijd op gehamerd dat je huiswerk voor jezelf doet, je hebt er later alleen jezelf mee als je nu het werk niet doet. Daarmee maakten ze de verwachting intern voor mij en werd het voor mij dus moeilijker. Hetzelfde geldt voor de verzoeken van mijn ouders, omdat ze zo dichtbij mij staan, ‘negeer’ ik hen makkelijker dan een baas of klant.
Bovendien overlappen de tendencies een beetje (zoals in de afbeelding hierboven). Een Obliger kan een beetje richting de Upholder neigen, of richting de Rebel. Ik val duidelijk in de laatste categorie. Ik ben zeer gehecht aan mijn vrijheid, dingen die moeten vind ik meteen minder leuk (ik heb nog nooit zo weinig gelezen als tijdens mijn studie Nederlands Moderne Letterkunde) en als ik dingen eigenlijk zou moeten maar niet wil…. dan vertel ik het aan niemand!
Hoe weet Gretchen Rubin dit allemaal?
Vier strikt omlijnde profielen, maar toch met veel variatie en overlap. Is dat niet een beetje te makkelijk? Zoals een horoscoop, aan de ene kant zo breed en aan de andere kant zo typerend dat er altijd wel iets van lijkt te kloppen? Komt ook nog eens bij dat Rubin geen psychologe of gedragswetenschapper is, maar van oorsprong juriste. Haar Four Tendencies-theorie is puur gebaseerd op haar eigen observaties en experimenten. Moeten we haar ‘temperamentenleer’ wel serieus nemen?
Ik denk van wel. de Four Tendencies heeft Rubin niet bedacht tijdens een gezellig avond borrelen aan de bar. De ze heeft er lang op zitten broeden, ze zet haar theorie uiteen in blogs, artikelen, interviews, haar eigen Happier-podcast en lezingen en reageert daarbij voortdurend op feedback en kritiek. Vooraanstaande mensen die wél gedragswetenschapper zijn, zoals mijn andere goeroe Brené Brown, zijn lovend over haar.
En dan is er nog gewoon het feit dat haar theorie klikt, het is logisch, het past en met je gezonde verstand weet je gewoon dat het een hele nuttige zienswijze is. Zoals Rubin zelf zegt; het is niet haar doel om mensen te definiëren of in hokjes te plaatsen. Ze wil slechts een startpunt voor zelfkennis geven. En zelfkennis is cruciaal zegt Rubin. In plaats van te wensen dat we anders waren en ons voortdurend proberen te voegen naar een mal die ons niet past, kunnen we juist de kennis van onze natuur, interesses en waarden in ons voordeel inzetten. Hoe krijg ik mezelf – en anderen! – zover dat ze doe wat ik wil? Maak gebruik van de Four Tendencies en je hebt in ieder geval een begin.
Nieuwsgierig in welke categorie van de Four Tendencies jij valt? Doe hier de quiz op www.gretchenrubin.com (Engels). Of bestel haar boek(en) The Four Tendencies en Better than Before (ook in het Nederlands: Steeds beter)
———————————————
[Dit artikel bevat affiliate (commerciële) links. Dat betekent dat als je op één van deze links klikt en een aankoop doet in de webshop (bol.com), ik een kleine commissie krijg. Je betaalt niets extra’s voor je product maar je steunt mij wel als blogger. Alvast bedankt!]
Wat een fijn uitgebreide boekrecensie. Heel prettig! Lijkt me ook een heel goed boek om te lezen.
marjolein onlangs geplaatst…Hoe ik erachter kwam dat ik op vrouwen val