To all the single ladies: worden jullie ook zo moe van de vraag ‘Heb je al een nieuwe vriend(in)?’ Vooral dat woordje ‘al’. Of nog erger: ‘Hoe kan het toch dat zo’n leuke meid als jij nog steeds alleen is?!’ Wat wil je dat ik daarop zeg? ‘Vraag maar aan mijn ex, die kan je verhalen vertellen joh!’ Laat staan dan ik terugkaats met “Goh zeg, hoe kan het dat jullie nog altijd bij elkaar zijn?’ Ik kan me groen en geel ergeren aan die aanname dat ik op zoek ben naar een partner, dat ik een man nodig heb om me compleet te maken. En toch, en toch. Toch schaamde ik me ook voor mijn vrijgezellenbestaan, ook al is me dat al die tijd prima bevallen. En daarin ben ik níet alleen. Als je het mij vraagt, lijden we in deze maatschappij aan een collectief sneue-single-syndroom.

Terug in de tijd. Zo een of twee keer in het jaar zie ik mijn oudste beste vriendin K. Veel te weinig, maar ze woont al jaren in het buitenland en ik heb vlieg-/reis-/weg-van-de-katjes-zijn-angst, oftewel ik ben een huismus in het kwadraat. Daarbij ben ik ook nog eens notoir slecht in het onderhouden van contact. Dus dat we een boel hebben om bij te praten als ze komt, is een understatement.

Voor een van haar laatste bezoeken, vroeg ik me af wat ik zou antwoorden als ze zou vragen hoe het met me gaat. Niet dat ik me op zo’n vraag, gesteld door mijn beste vriendin ook nog, zou moeten voorbereiden. Maar de laatste tijd verandert er veel in mijn leven. En veel ook niet. Dus ook voor mezelf: hoe voel ik me daaronder? Hoe gaat het met me? Het antwoord kwam meteen in me op: Goed! Op zichzelf al opmerkelijk want dat heb ik lang niet oprecht en volmondig kunnen of durven zeggen. Maar er kwam nog wel iets achter dat eerste antwoord aan: Alleen nog een vent….

Hè? Wat? Hoezo?!

Gelukkig alleen als happy single

Vijf jaar single, vrijgezel, alleenstaand (stuk voor stuk vreselijke benamingen, heeft iemand een betere term in de aanbieding?). Ik kwam al gauw tot de ontdekking dat ik heel goed alleen kan zijn. Daten heb ik in het jaar na mijn relatiebreuk heel eventjes geprobeerd. Dat wil zeggen, wat rondgekeken op Tinder en hier en daar wat gechat, maar meer ook niet. Ik vond het maar niets.

Ik besloot toen min of meer bewust om alleen te blijven. De tijd te nemen om te helen van mijn pijn en verdriet en daarna, om te ontdekken hoe het is om gewoon op mezelf te zijn.

Dat was een goede, gezonde beslissing. Ok, ik was ook bang om weer gekwetst te worden, maar ik wist ook dat ik eerst tijd voor mezelf nodig had voordat ik weer toe was aan een eventuele nieuwe relatie. In de afgelopen jaren heb ik hard aan mezelf gewerkt, veel geleerd en overwonnen en mezelf echt leren kennen. De belangrijkste ontdekkingen:

Ik heb niemand anders nodig om gelukkig te zijn. Maar goed ook, want iemand anders kan je niet gelukkig maken, dat kan je alleen zelf doen (of beter gezegd, zijn).

In tranen op Tinder

Die enigszins bewuste keuze bleek in mijn omgeving best bijzonder. In de maanden na mijn relatiebreuk vroegen mensen nog geregeld hoe het ervoor stond met ‘de liefde’ (‘Vraag dat lekker aan de liefde zelf!’). Ik verbaasde me erover dat ze daar zo vroeg al over begonnen. Maar dat was helemaal niet vroeg naar maatschappelijke maatstaven, zo blijkt.

Vriendinnen, collega’s, vage kennissen, BN’ers; soms lijkt het wel alsof er een epidemie van verbroken relaties is losgebarsten. En telkens weer valt me één ding op: hoe snel na een relatiebreuk mensen zich weer in het datingsleven storten. Mannen, vrouwen, maakt niet uit.
De tranen zijn nog niet eens gedroogd of er wordt al druk op los getinderd. Zo snel mogelijk weer aan de man of aan de vrouw.

Waarom? Is het de angst om alleen te zijn? Is het spel van het daten een goede afleiding voor de pijn en het liefdesverdriet die we niet willen voelen?

Single-schaamte

Angst en behoefte aan afleiding hebben er zeker mee te maken, maar ik denk dat het dieper gaat dan dat. Ik begrijp het goed, die haast om weer een nieuwe liefde op te duikelen, ook al moest ik er zelf niet aan denken. Het komt uiteindelijk allemaal voort uit schaamte, denk ik. Single-schaamte. Schaamte over wat het over jou zegt dat je weer of nog steeds alleen bent. Helemaal als meneer of mevrouw ex wel een nieuwe vlam heeft, of zelfs een compleet gezinsleven op de rit heeft gekregen. Au. Het voelt dan toch of die ander gewonnen heeft. Zonder te weten dat je aan een wedstrijd meedeed, ben jij de loser die met lege handen achterblijft.

Belachelijk? Jazeker. Maar mag ik even Brangelina in herinnering brengen als ultiem voorbeeld van het collectieve sneue-single-sydroom? Brad Pitt ging nota bene vreemd. Hij werd verguisd in de roddelbladen, maar wat veel meer indruk op me maakte waren de meesmuilende reacties op Jennifer Anistons verdriet. Kijk nou wat een zielenpoot. Loser.

Dichterbij huis zie ik dit ook gebeuren. Minder spectaculair en breed uitgemeten in de media meestal, maar niet minder pijnlijk en dramatisch (of zelfs traumatisch) voor degene die zogezegd achterblijft. ‘Wat is er mis met mij?’ ‘Waarom heeft hij/zij al wel een ander en ik nog niet?’ ‘Had onze relatie dan helemaal niets te betekenen?’

Succesvolle liefde

Filosoof Menno de Bree wist het treffend te duiden tijdens het kenniscafé over Liefdesverdriet dat ik in Groningen bijwoonde. Ik parafraseer:

We zijn in deze tijd, bij gebrek aan een ouderwetse god, heilig gaan geloven in de maakbaarheid van onszelf. Daardoor is succes in de liefde, naast een succesvolle carrière, van groot belang geworden. We zijn wat we doen en wie we kiezen. Liefdesrelaties hebben nu een lading gekregen die ze 150 jaar geleden niet hadden. En als gevolg ervaren we liefdesverdriet des te erger.

Allereerst moet een liefdesrelatie ervoor zorgen dat je slaagt in het leven. De lat ligt dus enorm hoog. Als de relatie verkeerd loopt, zit je niet alleen met een sociaal probleem, maar ook met een existentieel probleem. Niet alleen je relatie is mislukt, JIJ bent mislukt. Ik vind het niet raar dat mensen met liefdesverdriet in een ware depressie raken.

Is dat echt hoe we over onszelf en de ander willen denken? Als een factor in ons succes? Ik denk niet dat relaties daarvoor bedoeld zijn. Een relatie is zelfs niet eens een doel op zich. Een relatie helpt je te ontwikkelen, te leren wat je moet leren en te zijn wie je in wezen bent. Daarvoor heb je niet per se een relatie nodig, maar we zijn nu eenmaal sociale wezens en het is fijn om het leven samen met een maatje te ontdekken. Daarin kun je niet falen. Je kunt niets verkeerd doen. Je kunt het alleen wel beter doen.

Liefdesverdriet is rauwe, diepe, scheurende pijn die in tegenstelling tot wat we vaak denken, veel meer gaat over jezelf dan over de ander. We rouwen aan de oppervlakte om het verlies van die ander, maar in de diepte om het verlies van onszelf. Van het idee dat we over onszelf hadden, de toekomst die nu vervlogen lijkt. De single-schaamte die erop volgt is de zeurende fantoompijn van die rouw. Het laatste restje onverwerkte emotie met een flinke scheut faalangst. Het zou allemaal niet zo traumatisch veel pijn doen, als we niet onze hele hebben en houden aan eigenwaarde in het idee van een liefdesrelatie zouden stoppen.

Gelukkig mislukt. Of: dankjewel, ex

Zomaar even ophouden met geloven in de maakbaarheid van onszelf en de succesfactor van de liefde, gaat niet. Maar nu ik me bewust ben van mijn krampachtige drang naar perfectie en succes in de liefde als rechtvaardiging voor mijn bestaan, kan ik de schaamte wel beter relativeren. Ik kan er soms zelfs met een glimlach van een afstandje naar kijken.

Het maakt ook dat ik me minder druk hoef te maken over alle (schadelijke) onzin die ik op social media voorbij zie komen (“Nog 1 maand om een date te fiksen voor Valentijnsdag!” – Sorry, wat?) en de onbenullige vragen en reacties van mensen in mijn omgeving.

Een relatie gaat niet voor niets kapot, maar dat is niet hetzelfde als mislukt. Vroeger wenste ik dat ik mijn vorige relaties kon vergeten, de verloren tijd kon terugdraaien, de fouten en het verdriet kon wissen uit mijn geschiedenis. Alles om me maar niet zo’n loser te voelen. Nu weet ik dat ik door die ervaringen juist heel veel heb gewonnen. Meer van mezelf erbij heb gekregen. En dat kan ik dan weer geven aan anderen.

Dus dankjewel ex,

voor de mislukking,

het was het mooiste wat je me hebt kunnen geven.