Boekrecensies, Levenslust

Ikigai; het geheim voor een lang en gelukkig leven? {boekrecensie}

In mijn boekenkast staat een pakje. Een boek verpakt in verbleekt goud- en zilverkleurig cadeaupapier. De inhoud – een reisgids naar Japan – zal inmiddels hopeloos verouderde informatie bevatten, het pakje staat al zo’n 15 jaar op de plank. Dat geeft niet, het staat daar als stille wens (of belofte?): ooit wil ik, de vliegangstige niet-reiziger, naar Japan. De Japanse cultuur, die elegante stijl en tradities, hebben me altijd gefascineerd. Komt door mijn moeder denk ik, die van eenzelfde voorliefde ‘last’ heeft. Mijn vriendinnen/collega’s konden mij dus geen beter cadeau voor mijn verjaardag en bloglancering geven dan het boek Ikigai – Het Japanse geheim voor een lang en gelukkig leven van Francesc Miralles en Héctor Garcia. Voor Miss Deadline wil ik ook graag recensies schrijven van inspirerende boeken en het leek me wel zo toepasselijk om met Ikigai te beginnen.

Ikigai; het geheim voor een lang en gelukkig leven? Ikigai – Het Japanse geheim voor een lang en gelukkig leven

De twee Spaanse (!) auteurs, waarvan één in Tokio woont (dat maakt het al iets aannemelijker), willen met hun boek het Japanse concept ‘ikigai’, dat zoveel wil zeggen als; het geluk altijd bezig te zijn, op een toegankelijke manier overbrengen naar het westen. In Japan, en dan vooral op de archipel Okinawa, wonen uitzonderlijk veel 100-plussers en volgens de auteurs is ‘ikigai’ de verklaring hiervoor.

Garcia en Miralles stellen zich ten doel om ons als lezers de geheimen van de Japanse eeuwelingen uit de doeken te doen en ons te helpen onze persoonlijke ikigai te ontdekken.

“Wie zijn ikigai vindt, heeft alles in zich voor een lange, vreugdevolle tocht”,

schrijven ze. Klinkt goed, of niet? Nu willen we allemaal graag weten wat dat iki-goedje precies is een waar we dat kunnen halen!

Ikigai, hype of hoop?

Helaas moet ik jullie dan meteen een beetje teleurstellen: de schrijvers geven daar, naar mijn bescheiden mening, niet echt een duidelijk en bevredigend antwoord op. Ik vond het boek heel leuk om te lezen, maar een aanrader? Nee, dat nu ook weer niet. Dat het boek hoog scoort op de bestsellerlijsten komt vooral door de eerdere hype met het Deense Hygge en het Zweedse Lagom, vermoed ik. Een exotisch woord, de belofte van een goed leven en BAM!, iedereen wil het lezen. Niet dat er in het boek niet hele interessante onderwerpen worden besproken:

Wist je bijvoorbeeld dat na een half uur zitten je stofwisseling met zo’n 90 procent vertraagt?

Of dat je letterlijk grijs kunt worden van haasten, jagen en piekeren?

Dat routine ‘moordend’ is voor het brein?

Die feiten komen bij mij wel binnen. We weten allemaal best dat stress, weinig slaap, ongezond eten en weinig bewegen niet goed voor ons zijn. Ik weet het dondersgoed! Maar ondertussen eet ik nog gewoon 8 boterhammen met kaas op een dag, ga te laat naar bed (of blijf veel te lang liggen) en vind altijd wel een smoes om mijn hardlooprondje over te slaan. Voor mij was het wel even goed om met mijn neus op de feiten gedrukt te worden dat ik niet gezond bezig ben. Nu ben ik al een aantal weken op weg met het (zéér) geleidelijk aanpassen van mijn voeding (meer plantaardig, minder suiker/zuivel/koffie) en geef ik mij op voor een mindfulness-cursus in het nieuwe jaar.

Blauwe zones: enclaves van eeuwelingen

De wijze inzichten over een gezonde levensstijl die Miralles en Garcia bespreken zijn alleen absoluut niet nieuw en ook niet specifiek voor Okinawa. Ze hadden daarvoor net zo goed een van de andere vijf Blauwe Zones (gebieden in de wereld met opmerkelijk veel 100-plussers) kunnen uitkiezen. Laten we die hoofdstukken dus even overslaan (wie toch meer wil weten, moet even het  TED Talk-filmpje met Dan Buettner kijken onderaan deze blogpost!), want hoe zit het nu met dat ikigai, dat willen we nu wel eens weten!

Waarvoor kom jij je bed uit?

Volgens de schrijvers vatten de inwoners van Okinawa hun ikigai op als de reden waarom ze ‘s ochtends opstaan. Nu ben je misschien zoals ik en denk je: mijn reden om op te staan? Dat is de wekker, die zegt dat ik naar m’n werk moet, en dat is de kat die komt melden dat ze honger heeft. Maar ikigai gaat dieper dan dat.

Het is de existentiële brandstof van het leven. De stuwende kracht om het beste van jezelf te geven, tot het einde van je dagen.

Je ikigai vind je op het punt waar passie, beroep, missie en roeping samenvallen. Ikigai omvat die dingen die je graag doet, waar je goed in bent, waarvoor je betaald kunt worden en wat de wereld nodig heeft: je levensdoel, de zin van je bestaan.

Zoeken naar zin

Niet voor iedereen is even duidelijk wat het doel van hun leven is. Ikzelf heb wer-ke-lijk geen flauw idee! Garcia en Miralles kunnen helaas ook geen “toverrecept” geven om je ikigai te vinden en geluk te bereiken. En hier zetten beide heren me even op een verwarrend spoor. Ze vervolgen hun relaas namelijk met het bespreken van enkele manieren om jezelf op het pad van je ikigai te plaatsen, maar niet voor ze een uitstapje maken naar de westerse psychologische stroming logotherapie en de zenboeddhistische Morita-therapie. Beide therapievormen bestrijden psychologische kwalen door met de patiënt bewust de zin van zijn of haar leven te ontdekken.

Cru samengevat: Viktor Frankl, de grondlegger van de logotherapie, vroeg zijn patiënten niet: “Waarvoor bent u bang of wat maakt u zo verdrietig dat u niet meer wil leven?” Hij vroeg: “Waarom pleegt u geen zelfmoord?” Patiënten zouden over het algemeen goede redenen hebben aangedragen om dat niet te doen en verder te gaan met hun leven… Morita-therapie beoogt hetzelfde inzicht te bereiken door meditatie en bezigheidstherapie in retraite.

Op het pad van ikigai raken

Als ik de schrijvers goed begrijp dan is het zelfonderzoek dat ten grondslag ligt aan beide therapieën volgens hen een “persoonlijke, niet overdraagbare ervaring die ook zonder therapeuten of spirituele retraites gerealiseerd kan worden”. Nu lijken Miralles en Garcia dan toch een antwoord te geven op de vraag hoe je je ikigai vindt!! Ze noemen daarvoor vier “fundamentele instrumenten”:

  • in flow raken, dat wil zeggen: ‘stromen’ met de taken die je gekozen hebt, waardoor werk en vrije tijd in groeiruimte veranderen
  • evenwichtig en bewust eten (het Ikigai-dieet)
  • matig inspannende oefeningen doen (zoals yoga of tai chi)
  • leren niet in te storten bij moeilijkheden

Ik snap eerlijk gezegd niet zo goed hoe voedingsgewoonten en rek- en strekoefeningen helpen om de zin van het leven te ontdekken maar de auteurs staan er uitgebreid bij stil. Die hoofdstukken zijn interessant omdat ze nu eindelijk (al over de helft van het boek) over de Okinawanen zelf, en dan vooral de bewoners van Ogimi, ‘dorp van de eeuwelingen’, vertellen: hoe ze samen het leven vieren (veel dansen, zingen en lachen!), dat iedereen – ook de 100-plussers – elke dag in hun eigen moestuin werken en daar hun heilzame (citrusachtige) shikuwasa-vruchten en sanpincha-thee (groene thee met jasmijn) verbouwen en dat ze allemaal een belangrijke missie in het leven hebben – vaak zelfs meerdere -, maar deze ook weer niet al te serieus opvatten. Ze gaan hun weg ontspannen, zonder haast en met plezier.

Flow: de zin van ons leven voelen

Het hoofdstuk over flow vond ik nog het meest nuttig als hulpmiddel om je ikigai te vinden. In flow raken is ons vermogen op te gaan in een ervaring, waarbij je aan niets (anders) denkt en niet afgeleid wordt. Je ego lost op en je wordt deel van dat waar je mee bezig bent, schrijven Garcia en Miralles. Ik denk dat je daar, als je dat gebeurt, een belangrijke hint te pakken hebt:

  • Wat kun je uren doen zonder dat je de tijd en de wereld om je heen in de gaten hebt?
  • Waar kun je helemaal in opgaan en denk je nergens meer aan?
  • Waarvan krijg je, juist door het méér te doen, energie in plaats van dat het je uitput of futloos maakt?

De schrijvers adviseren (en ik denk dat dat voor ons westerlingen een heel goed advies is!) om meer tijd te besteden aan activiteiten waarvan we in flow raken en minder te zoeken naar direct genot (Netflixen, ons volproppen met junkfood, telkens weer social media checken op onze telefoon….)

Veerkracht: de zin van ons leven terugvinden

Tot slot bespreken de auteurs nog levensfilosofieën als het stoïcisme, het boeddhisme en concepten als ‘antifragiliteit’,  ‘wabi-sabi’ en ‘ichi-go ichi-e’. Volgens de schrijvers is veerkracht, het vermogen klappen op te vangen zonder op te geven, een belangrijk kenmerk van mensen die leven vanuit hun ikigai. Veerkracht biedt niet alleen het vermogen om door te gaan na tegenslag maar helpt ons ook gefocust te blijven op dat wat belangrijk is in het leven, in plaats van wat dringend is (vind dat zo mooi gezegd! Even goed op je in laten werken…), zonder ons door negatieve emoties te laten leiden.

Van nature onvolmaakt en vergankelijk

De besproken ideeën zouden daarbij kunnen helpen. Zo benadrukt het Japanse concept wabi-sabi de schoonheid van juist het vergankelijke, veranderende en onvolmaakte, kortom de ‘natuurlijke’ staat van alles. Het vluchtige zijn van alles maakt het juist mooi, het dwingt ons er NU van te genieten (ichi-go ichi-e: “dit moment bestaat alleen nu en komt niet meer terug”). “Het leven is louter imperfectie”, schrijven Miralles en Garcia, “en het verstrijken van de tijd toont dat alles vluchtig is, maar als je een duidelijk ikigai hebt, herbergt elk moment zoveel mogelijkheden dat het een eeuwigheid lijkt.”

1o voorschriften voor ikigai als levenskunst

De schrijvers vatten de geheimen voor een lang en gelukkig leven uiteindelijk samen in de volgende leefregels:

  1. Blijf altijd actief, ga nooit met pensioen
  2. Doe rustig aan
  3. Eet je niet helemaal vol (stop bij 80 procent)
  4. Omring je met goede vrienden
  5. Verbeter je conditie voor je volgende verjaardag
  6. Lach
  7. Zoek de natuur op
  8. Bedank
  9. Leef in het nu
  10. Volg je ikigai

Volgens Garcia en Miralles zit in iedereen een passie, een uniek talent dat zin geeft aan ons bestaan en ons ertoe aanzet om het beste van onszelf te geven. Begin niet aan Ikigai met de verwachting een duidelijk stappenplan voorgeschoteld te krijgen voor hoe je je eigen levensdoel kunt vinden. Ikigai is vooral mooi als inspiratie en duwtje in de rug om die zoektocht zelf aan te gaan en je beste leven te leven.

“Als je je ikigai nog niet gevonden hebt, zal dat je volgende missie zijn.”

 

(Toch) nieuwsgierig naar Ikigai? Je kunt het boek via deze link bestellen!

[Dit artikel bevat affiliate (commerciële) links. Dat betekent dat als je op één van deze links klikt en een aankoop doet in de webshop (bol.com), ik een kleine commissie krijg. Je betaalt niets extra’s voor je product maar je steunt mij wel als blogger. Alvast bedankt!]

10 thoughts on “Ikigai; het geheim voor een lang en gelukkig leven? {boekrecensie}

    1. Oh wat grappig dat mijn recensie je de indruk heeft gegeven dat het boek zweverig is! Dat had ik zelf helemaal niet namelijk, terwijl ik toch ook niet tegen zweefgedoe kan. Heel veel informatie is praktisch en ook het zoeken van een levensdoel wordt vaak vrij nuchter en praktisch benaderd. Ja er worden wel filosofieën besproken, maar ‘zingeving’ en ‘levensdoel’ hoeven niet altijd een spiritueel of hoger doel te betekenen. Een van de eeuwelingen van Ogimi had bijvoorbeeld zijn moestuin als ikigai. Maar goed, is natuurlijk helemaal persoonlijk wat je zweverig vindt, het lezen van dit boek is alleen nuttig als het je ook aanspreekt natuurlijk!

      1. Ik had die indruk al toen een vriendin er een keer over vertelde. Ik kom vaak moeilijk door ‘dit soort’ boeken heen. Stom he? Want volgens mij kan het juist best leerzaam zijn om eens na te denken over jezelf. Ik kan het boek lezen via mijn Kobo Plus-abonnement, dus ik denk dat ik toch een keer een poging ga wagen. Ben toch wel benieuwd geworden.
        Shirley onlangs geplaatst…Met de trein vanuit Málaga naar Caminito del ReyMy Profile

        1. Ook kijk, dat scheelt. Geen ‘zonde van je geld’ als het je toch te zweverig is. Ben benieuwd wat je er van vindt als je je er toch aan waagt!

  1. Nou, ik vind het toch jammer dat het boek niet is wat je hoopte! Ik was ook heel erg benieuwd naar het boek, maar als ik jou zo hoor is het ook eigenlijk niets voor mij. Feiten en gezondheidsadvies doet mij nooit zoveel. Mij moet je echt op mijn gevoel aanspreken, anders dring het niet door, haha. Ondanks dat ik het jammer vind dat het boek niet helemaal was wat je ervan verwachtte, vind ik dat je er wel een superfijne recensie van hebt gemaakt!
    Johanne onlangs geplaatst…5 hartstikke luchtige (kuch) tips aan mijn twintigjarige zelfMy Profile

    1. Ja vond ik ook wel jammer! Ik heb het boek met veel plezier gelezen (ik vind feitjes dan wel weer leuk 😉 ) en ik had het met één week uit, maar had er meer van verwacht. De achterflap belooft dat het boek je helpt om je ikigai te vinden maar die belofte wordt helaas niet waargemaakt. Ik had graag meer concrete tips gehad voor wat je kunt doen om daar achter te komen.
      Toen ik met m’n recensie wilde beginnen dacht ik wel, ojee hoe ga ik dit doen. Heb wel eerder recensies geschreven maar toch, ik schrijf niet graag negatieve kritieken. Vind zelf ook wel dat ik er toch nog een aardige draai aan heb weten te geven haha! En ik ben nog steeds heel blij met mijn verjaardagscadeau hoor en geen spijt van het lezen 🙂

  2. Ondanks dat het niet helemaal was wat je hoopte, heb je er volgens mij toch wel wat uit gehaald. Met dit soort boeken werkt het soms ook om er maanden later nog eens naar te kijken. Dan lees je misschien iets anders, of valt het wel op z’n plek.
    Mooie review!
    EmilyLotus onlangs geplaatst…Angst voor de toekomstMy Profile

    1. Oh dat is zeker waar! Ik ben er ook nog steeds wel mee bezig dus het is niet voor niets geweest dat ik het boek heb gelezen. Goede tip, om er over een poos nog eens door heen te bladeren, als het heeft kunnen bezinken zeg maar. Ik zag nu ook het Ikigai-werkboek liggen in de winkel (wist niet dat er een werkboek van was tot ik het op jouw Instagram voorbij zag komen!) en wil die toch ook nog wel gaan lezen – wellicht dat ik dan wel meer antwoord krijg op mijn praktische vragen hoe je je ikigai vindt. Dank voor je reactie!

  3. Interessante recensie, dank je! Ondanks dat jij niet zo enthousiast bent over het boek, lijkt het mij wel weer interessant. Misschien dat je het na je mindfulness-cursus wel interessanter vindt, want daar heeft het wel veel van.

    Overigens wat betreft die gezondheid en bewegingsmotivatie. Ik denk dat dat een logisch gevolg is, als je mindfuller wordt, bij mij tenminste. Ik was helemaal om toen ik in de sportschool een hele oude man zag sporten. Ik hoef niet 100+ te worden, maar lijkt me toch wel fijn als ik tot het einde mobiel blijf. En volgens mij lukt dat alleen als je je spieren goed onderhoudt. Overigens ben ik geen fitgirl hoor, 1/2 per week sportschool en veel wandelen vind ik voldoende 😉
    Lilian onlangs geplaatst…Calm: Hoe ik verslingerd raakte aan een meditatie-appMy Profile

    1. Goed punt, ik denk zeker dat het allemaal met elkaar te maken heeft: wie bewuster is van zichzelf gaat als vanzelf ook bewuster leven en dus beter voor zichzelf zorgen. Ik heb een intakegesprek aangevraagd voor een mindfulness-cursus dus de eerste stap is gezet!
      Ik ben ook niet van plan een fitgirl te worden, volgens mij is dat ook helemaal niet nodig. Het past niet bij mij en zou bij mij alleen maar averechts werken dan. Gewoon op je 90ste nog op de fiets kunnen stappen naar de supermarkt, zoals mijn opi deed, vind ik net als jij al mooi genoeg! Dankjewel voor je reactie 🙂

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

CommentLuv badge

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.